تعداد بازدید: 2066

 چشم انداز پدافند غیرعامل

• داراي عزم ملي و باور عمومي در مسئولين و مردم نسبت به رعايت اصول پدافند غير عامل
• برخوردار از اصول پدافند غير عامل جامع ، توسعه يافته و نهادينه شده
• توانمند در تأمين حداکثر ايمني و پايداري و به حداقل رسانيدن آسيب پذيري زير ساخت هاي مرتبط در مقابل تهديدات دشمن
• قادر به ايفاي نقش اساسي در حراست و حفظ استقلال ، تماميت ارضي و سرمايه هاي ملي در چرخه نظام دفاعي امنيتي کشور
• برخوردار از آمايش سرزميني مناسب و متکي به ويژگيهاي جغرافيايي ، جمعيتي وفرهنگي  و اصول دفاع غير عامل در حوزه مختلف با رعايت توزيع و پراکندگي موزون سرمايه ها و فعاليت ها در عرصه ايمن جغرافيا
• توانمند در توليد دانش فني و برخوردار از پشتوانه تحقيقاتي و پژوهشي در زمينه پدافند غير عامل با تأثير باز دارندگي بالا و با موفقيت ممتاز در سطح منطقه
• داراي پشتوانه فرهنگي و حقوقي و قانوني جامع در سطح کشور با قابليت تأمين و اجراي الزامات و ضوابط مربوطه
• برخوردار از نظام يکپارچه ، هماهنگ و کارآمد پدافند غير عامل کشور با قابليت تعامل سازنده و پيشبرنده با دولت در زمينه اعمال تدابير دفاعي امنيتي در بخش هاي مختلف

تعداد بازدید: 4530

دفاع اقتصادی

یکی از واقعیت های حال حاضر در فضای اقتصاد بین الملل، تقابل و درگیری اقتصادی است؛ امری که در فضای ادبیات علمی اقتصاد کمتر بدان پرداخته میشود چون فرض بنیادین در علم اقتصاد، آزادی تجارت و دادوستد است. تقابل اقتصادی در برخی از موارد، ازجمله مقابلۀ برخی قدر تهای غربی با جمهوری اسلامی ایران، از حد متعارف آن خارج شده و به جنگ تمام معیار اقتصادی تبدیل شده است.

اگر چه میتوان استفاده از ابزارهای اقتصادی در مقابلۀ کشورها را در دوران پس از جنگ جهانی دوم یعنی دوران به اصطلاح جنگ سرد جستجو کرد ولی جنگ اقتصادی علیه جمهوری اسلامی ایران هم به لحاظ مدت زمانی که بیش از سه دهه از آغاز آن می گذرد و هم به لحاظ ابعاد گستردۀ آن خصوصاً از زمستان سال 1390 و هم از نظر صف بندی بین المللی، نمونه ای کم نظیر در این نوع جنگ هاست.

نکته درخور تأمل دربارۀ جنگ تمام عیار اقتصادی این است که متأسفانه با وجود اینکه سابقه تحریم و محدودیت اقتصادی در جهان به بیش از یک قرن م یرسد، جنگ اقتصادی واژ های ناشناخته برای مجامع علمی محسوب میشود و محتوای منسجمی در این حوزه وجود ندارد. این درحالی است که کشورهای متخاصم با تحمیل ادبیات اقتصادی متعارف به کشورهای مختلف و نگنجاندن راهکارهای مقابله و برون رفت از جنگ اقتصادی، نظریات جنگ اقتصادی را برای به چالش کشیدن زیرساختهای حیاتی اقتصادی کشورهای هدف طراحی کرده و با آمادگی کامل وارد این وادی شده است. نمونه ای از این تلاش ها را میتوان در گزارش ١۴ آوریل ٢٠١۴ دربارۀ شکل گیری اتاق جنگ مدرن اقتصادی آمریکا در وزارت خزانه داری این کشور ملاحظه کرد. این اتاق جنگ در حکم خط مقدم جبهۀ اقتصادی ایالات متحده و شرکای بین المللی آن محسوب می شود. تیم ١٧٠ نفرۀ جنگ اقتصادی شامل مجموع های از وکلا، استراتژیست ها و تحلیلگران اطلاعاتی است که قدرت فوق العاده ای در قطع و مسدودکردن تبادلات ارزی دلاری در سراسر جهان دارد .

در تمامی جنگ های اقتصادی آمریکا علیه کشورهای مختلف، به واسطه سیطرۀ نظریات لیبرال سرمایه داری در کشورهای هدف و فقدان ایدئولوژی قوی و ساختار حکومتی منسجم در آن کشورها، آمریکا توانسته بود به بسیاری از اهداف ازپیش تعیین شدۀ خود نائل شود اما دربارۀ ایران با پدیدۀ پیچیده ای مواجه شده است که عبارت است از مقاومت مکتبی که در متن رفتارهای مردم و حاکمان اثرات عمیق و خدشه ناپذیری دارد. این روحیۀ مقاومت باعث شده است که پس از وضع تحریم های گسترده و ایجاد ممنوعیت ها و موانع مختلف در مسیر حرکت اقتصاد ایران خصوصاً تحریمهای سالهای اخیر که به «تحریمهای فلج کننده » معروف شده است، اقتصاد ایران نه تنها پابرجا بماند بلکه بتواند همچنان نیازهای مردم را تأمین و معیشت آنها را اداره کند. این روحیۀ مقاومت مردمی ریشه در اندیشۀ اسلامی و نظام حاکمیتی ایران دارد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی در قالب جمهوری اسلامی و حکومت ولی فقیه متبلور شده است. رهبران انقلابی ایران، از همان ابتدای استقرار نظام اسلامی، با توجه به خصومتهای دشمنان در عرصه های مختلف، از تهاجم اقتصادی قدرتهای جهانی غافل نبودند و در برهه های مختلف آن را متذکر شده اند. حضرت امام خمینی (ره) در همان سال های ابتدایی پیروزی انقلاب اسامی ( ٩/ ٣/ ۶١ ) دربارۀ جنگ اقتصادی فرمودند: «شما درحال جنگید الان. یک جنگی که جنگ اقتصادی است. یک محاربه الان مابین اسلام و کفر است که محاربۀ اقتصادی یکیش است » (صحيفه امام، ج 11، ص: ۴٢۵ ) و در حالی که دشمن متخاصم نقشۀ تحریم فروش نفت را کلید زد حضرت امام خمینی ره این تحریم ها و جنگ اقتصادی علیه ایران اسلامی را یک تحفه الهی نامیدند (صحیفه امام خمینی .ج 11.ص ۴٢۴)

در چند سال اخیر نیز مقام معظم رهبری نیز با الهام از مفاهیم ارزشمند الهی و دینی و همچنین احاطه به نقش ههای دشمن، با اعلام وضعیت جنگی در حوزۀ اقتصاد، توجه مردم و مسئولان کشور را به این خطر بزرگ و تهاجم گسترده جلب کرده اند و لزوم ایجاد آمادگی ها و تدارکات لازم برای مقابله با این جنگ تمام عیار را در مناسبت های مختلف متذکر شده اند. ایشان در جلسۀ تبیین سیاستهای اقتصاد مقاومتی فرمودند: «تحریم ها از قبل بود منتها این تحریم ها از حدود زمستان سال ۹۰ تا امروز، تبدیل شده به جنگ اقتصادی. دیگر اسم آن تحریم هدفمند نیست، یک جنگ تمام عیار اقتصادی است که متوجه ملت ما است.

براساس بند ۵ اصل 110 قانون اساسی، اعلام جنگ و صلح کشور برعهده رهبری می باشد و در این وضعیت، مقام معظم رهبری در تاریخ بیستم بهمن ١٣٩٢ ، کشور را درگیر جنگ تمام عیار اقتصادی ترسیم کردند. از همین رو، سازمان پدافند غیرعامل کشور در راستای دفاع از ساختارهای حیاتی اقتصادی کشور و خنثی کردن تهدید دشمن، وارد عرصۀ پدافند اقتصادی کشور شد. قرارگاه پدافند اقتصادی با هدف کاهش آسیب پذیری اقتصادی، مقاوم سازی اقتصاد، تداوم چرخۀ تولید، ذخیره سازی و نگهداری و تسهیل مدیریت بحران در وضعیت تحقق تهدیدها، افزایش بازدارندگی اقتصادی و درنهایت مصون سازی اقتصادی در برابر تهدیدها و اقدامات خصمانه و مخرب دشمن، به تدوین سیاستهای مختلف و برنامه ریزی، هدایت و راهبری، طراحی و پیاده سازی راهبردهای جامع دفاع اقتصادی و نیز فرهنگ سازی با رویکرد اقتصاد مقاومتی اقدام کرده است. ا گرچه ابلاغ سیاستهای اقتصاد مقاومتی با توجه به فشار و تهدید دشمن، خود از امور پدافند غیرعامل محسوب می شود، سازمان پدافندغیرعامل کشور در حوزههایی که مرتبط با دفاع اقتصادی است به صورتی فعال وارد شده است تا در رفع تهدیدات دشمن و کمک به ادارۀ بهتر مردم از طریق تدوین برنامه های راهبردی و راهکارهای عملیاتی به همۀ ارکان نظام و خصوصاً قوای سه گانه همیاری رساند و وظیفۀ ذاتی و سازمانی خود را به انجام رساند.

تعداد بازدید: 23598

پدافند غیرعامل زیستی چیست؟

هرگونه آلودگی از نوع ویروسی یا میکروبی که به وسیله آذوقه یا هر نوع نیازمندی‌های طبیعی توسط دشمنان به کشور وارد شود، تهدید زیستی به شمار می‌رود و مجموعه اقداماتی که در جهت کاهش آسیب‌پذیری جامعه و حفظ سرمایه انسانی انجام می‌شود، پدافند غیرعامل است.

وقتی صحبت از تهدیدات زیستی می‌شود، منظور تهدیدات طبیعی از جمله زلزله و سیل نیست، بلکه منظور تهدیدات انسان ساز است که توسط دشمن، عوامل دست نشانده دشمن در داخل و عوامل انسانی به طور ناخواسته پیش می‌آید، چون اولویت نخست پدافند غیرعامل زیستی حفظ جان انسان‌ها و به عبارتی حفظ سرمایه انسانی کشور است، لذا حتی اگر عوامل زیستی ناخواسته ایجاد شود و جان انسان را تهدید کند، به نظر پدافند غیرعامل نوعی تهدید تلقی می‌شود. دشمن از این طریق جمعیت را دچار مشکل می‌کند و به موجب آن هزینه‌های کشور مورد حمله را افزایش میدهد.

تعداد بازدید: 7480

پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است.

پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل 

پس از وقوع انقلاب صنعتي در قرن هجدهم در اروپا و توسعه بيشتر، (پژوهش و توسعه) پيشرفت‌هاي شگرفي در همه سطوح فناوري پديد آمد. به طوري كه دوران كنوني به ويژه دو دهه اخير را (عصر انقلاب سوم فناوري) يا (دوران انقلاب در ميكروالكترونيك) ناميده‌اند، تحولات مذكور لزوما فناوري تسليحاتي را به شدت تحت تاثير قرار داد به طوري كه همه ابعاد و سطوح اين فناوري بسيار پيچيده شده و در خصوص طرح‌هاي نظامي جنبه راهبردي يافته است. پيشرفت سريع علوم و فناوري نظامي در زمينه توليد انواع سلاح‌هاي آفندي توسط كشورهاي پيشرفته و توان همپائي ساير كشورها موجب گرديده است تا بحث پدافند به ويژه دفاع غير عامل توسط كشورهاي اخيرالذكر مورد توجه جدي قرار گيرد.

اقدامات دفاع غير عامل شامل اصول اساسي و ملاحظاتي است كه در اغلب كشورهايي جهان، اين اصول و ملاحظات با كمي اختلاف پذيرفته شده اند ولي شيوه به كارگيري آنها ابتكاري، هنرمندانه و خردمندانه است نه اينكه كليشه‌اي باشد به همين دليل وسعت هر اصل به خلاقيت‌هاي فكري بشر و شرايط زمان و مكان بستگي دارد و بعضا حد و مرزي براي اين اصول نمي‌توان تعيين كرد و لذا در حد غير قابل تصوري در نحوه بكارگيري اصول دفاع غير عامل تنوع وجود دارد. در اين مقاله سعي گرديده است پس از تبيين اصول و ملاحظات دفاع غير عامل و موضوعات ذيربط، توصيه‌هايي چند در خصوص اقدامات دفاع غير عامل ارائه گرديده است.

اصول پدافند عامل:
مجموعه اقدامات بنيادي و زير بنايي است كه در صورت بكار گيري مي‌توان به اهداف پدافند غير عامل از قبيل تقليل خسارات و صدمات، كاهش قابليت و توانايي سامانه شناسائي، هدف يابي و دقت هدف گيري تسليحات آفندي دشمن و تحميل هزينه بيشتر به وي نائل گرديد.
در اكثر منابع علمي و نظامي دنيا اصول پدافند غير عامل شامل 6 الي 7 اقدام مشروحه ذيل مي‌باشد كه در طراحي و برنامه ريزي‌هاي و اقدامات اجرايي دقيقا مي‌بايست مورد توجه قرار گيرد.
1- استتار Camouflage
2- اختفا Concealment
3- پوشش Cover
4- فريب Deception
5- تفرقه و پراكندگي Separation And Dispersion
6- مقاوم سازي و استحكامات Hardening
7- اعلام خبر Early warning

تعاريف و اصلاحات
* پدافند (Active Defense)
عبارتست از بكارگيري مستقيم جنگ افزار، به منظور خنثي نمودن و يا كاهش اثرات عمليات خصمانه هوايي، زميني، دريايي، نفوذي و خرابكارانه بر روي اهداف مورد نظر.
* پدافند غير عامل (Passive Defense)
به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد كه مستلزم بكارگيري جنگ افراز نبوده و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غير نظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد.
* دفاع غير نظامي (Civil Defsnse)
دفاع غيرنظامي تقليل خسارات مالي و صدمات جاني وارده بر غير نظاميان در جنگ يا در اثر حوادث طبيعي نظير سيل، زلزله، طوفان، آتش‌فشان، آتش‌سوزي و خشكسالي مي‌باشد، در منابع خارجي، وظايف دفاع غير نظامي شامل چهار عنوان ذيل مي‌باشد:
1- اقدامات پيشگيرانه و كاهش دهنده (Mitigation)
2- آماده سازي و امداد رساني (Preparation)
3- هشدار و اخطار (Response)
4- باز سازي مجدد (Recovery)

* مراكز حياتي و مراكز ثقل (Vital and Gravity Centers)
مراكز و تاسيسات حياتي و پر اهميت كشور مي‌باشند كه در صورت حمله و بمباران و انهدام آنها صدمات جدي به نظام اجتماعي، سياسي و نظامي كشور وارد شده، آنها را در يك مخاطره و بحران جدي قرار مي‌دهد.
* مراكز حياتي (Vita Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل توجه در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثيرگذاري در سراسر كشور گردد.
*مراكز حساس (Critical Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل‌توجهي در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري منطقه‌اي در كشور گردد.
* مراكز مهم (Important Centers)
مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز آسيب و صدمات محدود در نظام سياسي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري محلي در كشور گردد.
* استتار و اختفاء (Camouflage & Concealment)
فن و هنري است كه با استفاده از وسائل طبيعي يا مصنوعي، امكان كشف و شناسائي نيروها، تجهيزات و تاسيسات را از ديده باني، تجسس و عكسبرداري دشمن تقليل داده و يا مخفي داشته و حفاظت نمايد.
مفهوم كلي استتار، همرنگ و هم‌شكل كردن تاسيسات، تجهيزات و نيروها با محيط اطراف مي‌باشد.
اختفا، حفاظت در برابر ديد دشمن را تامين مي‌نمايد و استتار امكان كشف يا شناسايي نيروها، تجهيزات و تاسيسات و فعاليتهاي را تقليل مي‌دهد.
* پراكندگي(‌Dispersion)
گسترش‌ باز و پخش نمودن و تمركز زدايي نيروها، تجهيزات، تاسيسات يا فعاليت‌هاي خودي، به منظور تقليل آسيب پذيري آنها در مقابل عمليات دشمن به طوري كه مجموعه‌اي از آنها هدف واحدي را براي دشمن تشكيل ندهند.
* تفرقه و جابجايي (Separation and Movement)
جداسازي، گسترش افراد، تجهيزات و فعاليت‌هاي خودي از محل استقرار اصلي به محلي ديگر به منظور تقليل آسيب پذيري، كاهش خسارات و تلفات مي‌باشد، مانند: انتقال هواپيما‌هاي مسافرتي به فرودگاه‌هاي دورتر از برد سلاح‌هاي دشمن و يا انتقال تجهيزات حساس قابل حمل از محل اصلي به محل موقت كه به علت عدم شناسايي و حساسيت مكاني، داراي امنيت و حفاظت بيشتري مي‌باشد.
*استتار، اختفاء و ماكت فريبنده CC& D
استفاده و بهره برداري از اقدامات تجهيزات و روش‌هايي براي پنهان نمودن، همگون سازي، تغيير شكل، شبيه سازي، ايجاد طعمه فريبنده و حذف شكل منظم هندسي اهداف در جهت ممانعت از كشف و شناسائي نيروها، تجهيزات، تاسيسات و فعاليت‌هاي خودي توسط سامانه‌هاي آشكار ساز و حساسه دشمن.
* فريب (Deception)
كليه اقدامات طراحي شده حيله‌گرانه‌اي كه موجب گمراهي دشمن در نيل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحيح از توان كمي و كيفي طرف مقابل گرديده و او را در تشخيص هدف و هدف گيري با شك و ترديد مواجه نمايد.
* مقاوم سازي و استحكامات (Fortification)
ايجاد هر گونه حفاظتي كه در مقابل اصابت مستقيم بمب، راكت، موشك، گلوله توپخانه، خمپاره و يا تركش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسيدن به نفرات، تجهيزات يا تاسيسات گرديده و اثرات تركش و موج انفجار را به طور نسبي خنثي نمايد. پناهگاه، جان پناه، سازه‌هاي امن و مقاوم‌سازي تاسيسات، ايجاد استحكامات صحرايي و سازه‌هاي موقتي، دال بتني، كيسه شن، خاك‌ريز، بشكه شن و يا استوانه بتني و... جزء استحكامات محسوب مي‌شوند.
* اعلام خبر (Early warning)
آگاهي و هشدار به نيروهاي خودي مبني بر نزديك بودن عمليات تعرضي دشمن.
اين هشدار كه براي آماده شدن مي‌باشد، ممكن است چند ساعت، چند روز و يا زماني طولاني‌تر از آغاز مخاصمات اعلام گردد.
دستگاه‌ها و وسايل اعلام خبر شامل رادار، ديده‌باني بصري، آژير، بلندگو، پيامها و آگاهي هاي هشدار دهند مي‌باشد.
* مكان يابي (Site selection)
يكي از اقدامات اساسي و عمده پدافند غير عامل، انتخاب مكان مناسب مي‌باشد تا آنجا كه ممكن است بايد از ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در دشت‌هاي مسطح يا نسبتا هموار اجتناب كرد. زيرا تاسيسات احداث شده در چنين محل‌هايي را نمي‌توان از ديد دشمن مخفي نگاهداشت.
ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در كنار بزرگراه‌ها، جاده‌هاي اصلي، كنار سواحل دريا، رودخانه‌ها و نزديكي مرزها موجب سهولت شناسايي و هدف يابي آسان آنها توسط دشمن مي‌گردد.
توضيح اينكه سه موضوع عمده كه مي‌بايست در مكان يابي به آن توجه خاص مبذول گردد به شرح ذيل مي‌باشد:
1- ماموريت (Mission)
امكان اجراي ماموريت در مكان تعيين شده موجود باشد.
2- پراكندگي (Dispersion)
وسعت مكان انتخابي به صورتي باشد كه امكان پراكندگي مناسب تاسيسات و تجهيزات را فراهم نمايد.
3- شكل عوارض و محيط (Terrain Pattern)